"Podziemny Muranów". Jak wyglądało życie w getcie warszawskim?

Data publikacji: 23.04.2024 11:03
Ostatnia aktualizacja: 23.04.2024 12:54
Ten tekst przeczytasz w 2 minuty
Prof. Jacek Leociak jest autorem książki "Podziemny Muranów"
Prof. Jacek Leociak jest autorem książki "Podziemny Muranów", Autor - Andrzej Stawinski/REPORTER

POSŁUCHAJ

"Podziemny Muranów". Jak wyglądało życie w getcie warszawskim? (Historia bliska/Jedynka)

"Podziemny Muranów" to wyjątkowa książka, w której Jacek Leociak opisuje życie w getcie warszawskim podczas powstania. Niczym archeolog zbiera ślady wydarzeń, nakłada obraz dawnego Muranowa na dzielnicę, która dziś tętni życiem, po to aby upamiętnić coś, co wymyka się wyobraźni.
  • Powstanie w getcie warszawskim wybuchło 19 kwietnia 1943 roku w odpowiedzi na działania Niemców zmierzające do likwidacji getta.
  • Zryw w zamkniętej dzielnicy żydowskiej trwał cztery tygodnie, do 16 maja. Do nierównej walki stanęło od 700 do 2 tysięcy bojowników pod dowództwem Mordechaja Anielewicza.
  • Mieli przeciwko sobie dwa tysiące dobrze uzbrojonych niemieckich żołnierzy z oddziałów SS, Wehrmachtu, Policji Bezpieczeństwa oraz formacji pomocniczych.

Jak zmieniał się Muranów?

Muranów to historyczna część Warszawy, a jej początek jest niezwykle sielski. - W XVII czy XVIII wieku były to ziemie położone daleko poza opłotkami miasta, charakteryzujące się fantastycznymi warunkami naturalnymi. Były tam rzeczki, strumienie, potoki i one spływały do Wisły, tworząc krajobraz zielonych łąk. Krajobraz ten był zresztą wykorzystywany bardzo praktycznie. Powstawały stawy rybne czy młyny - analizuje prof. Jacek Leociak. 

Z czasem rajska ziemia zaczęła jałowieć, a rozrastająca się Warszawa kolonizowała owe tereny. W XIX wieku na Muranowie mamy już w zasadzie klasyczną, kapitalistyczną zabudowę. - W połowie XIX wieku Żydzi, którzy są rozproszeni po całym mieście, zaczynają skupiać się właśnie w okolicach tzw. dzielnicy nalewkowsko-muranowskiej - zwraca uwagę gość Programu 1 Polskiego Radia. 


POSŁUCHAJ

30:09

"Podziemny Muranów". Jak wyglądało życie w getcie warszawskim? (Historia bliska/Jedynka)

 

Bujne życie żydowskiej Warszawy

Żydowska Warszawa składała się z dwóch "skrzydeł". Południowa dzielnica była bardziej ortodoksyjna. Od piątkowego wieczoru zamierał handel, widać było jedynie świece w oknach i spieszących do synagogi Żydów. - Natomiast północna część była dzielnicą tętniącą życiem. Składy bawełniane, handel z Władywostokiem, weksle i kantory. Tam życie trwało nieustannie, bez względu na kalendarz liturgiczny - wskazuje autor książki "Muranów Podziemny". 

Dodaje, że niezwykle charakterystyczny był nie tylko "kocioł warstw społecznych" mijających się na co dzień, ale również tygiel językowy. - Oprócz języka jidysz mamy język rosyjski, niemiecki. A hebrajski, język święty, słychać w niezliczonych domach modlitwy. Tak naprawdę w Warszawie, w różnych okresach XIX i pierwszej poł. XX wieku, było ok. 600 synagog i domów modlitwy, licząc z Pragą - podkreśla rozmówca Michała Wójcika. 

Jak wyglądał podziemny Muranów?

22 lipca 1942 roku Niemcy rozpoczęli deportację mieszkańców warszawskiego getta. Od września, aż do kwietnia 1943 roku mamy natomiast do czynienia z tworzeniem się miasta podziemnego. - Wywiezienie ok. 300 tys. Żydów do komór gazowych Treblinki jest ostatecznym rozwianiem jakichkolwiek nadziei na to, że można przetrwać, że istnieje coś takiego jak "praca na Wschodzie" - przypomina prof. Jacek Leociak. 

Uciekinierzy z Treblinki skutecznie obnażają niemiecką propagandę, uświadamiając, że deportacja jest w istocie zagładą. - To moment decydujący o powstaniu w getcie. Pryska jakiekolwiek złudzenie, i to daje siłę. W czasie akcji likwidacyjnej Żydzi chowali się w różnych miejscach, ale od końca tej akcji rozpoczyna się systematyczna budowa bunkrów i schronów, prowadzona w sposób jak najbardziej profesjonalny - zaznacza gość "Historii bliskiej".

Wynajmowani są inżynierowie, którzy opracowują plany, kwestie elektryczności, kanalizacyjne czy zagadnienia zaopatrzenia w prowiant. Projektowane są wyjścia ewakuacyjne oraz połączenia z kanałami. 


Zobacz także:

Tytuł audycji: Historia bliska

Prowadził: Michał Wójcik

Gość: prof. Jacek Leociak

Data emisji: 22.04.2024 r.

Godzina emisji: 21.12

mg/wmkor

Muzyczna Jedynka
Muzyczna Jedynka
cover
Odtwarzacz jest gotowy. Kliknij aby odtwarzać.