Co to jest archiwum społeczne?
Archiwa społeczne są zazwyczaj oddolną inicjatywą, często prowadzoną przez pozarządowe instytucje. Ich celem jest zapis historii danej społeczności, środowiska, wydarzeń poprzez gromadzenie, opisywanie, udostępnianie archiwaliów, które tworzy dana społeczność / osoba. Do zbieranych archiwaliów należą zdjęcia (lub inne materiały wizualne), historia mówiona (nagrane wywiady), materiały audio, dokumenty itp. zazwyczaj nieprofesjonalnie, oddolnie przygotowane.
- Centrum Archiwistyki Społecznej jest dość młodą instytucją kultury. Powstaliśmy pięć lat temu, by wspierać oddolny ruch zapisywania historii przez archiwistów społecznych, czyli osoby, które z pasji, oddolnie zbierają te historie wśród społeczności lokalnej, ale i ze społecznością. I dzielą się nią z zainteresowanymi – mówiła jedna z naszych gościń. – Archiwistą społecznym może zostać każdy. Nie trzeba mieć archiwistycznego wykształcenie.
- Choć potrzebne jest przygotowanie. Dlatego w Centrum Archiwistyki Społecznej wspieramy osoby, które chciałyby się zajmować archiwistyką społeczną lub już się nią zajmują, ale chcą rozwijać kompetencje – dodaje druga rozmówczyni. – Naszym celem jest to, by takie osoby miały jak najlepszy wpływ na swoją społeczność, a także – by zebrane przez nich materiały były jak najlepiej zabezpieczone.
Może wspomnienia ze szkoły, z pierwszych randek pod pomnikiem to część większej układanki, tworzącej tożsamość miejsca.
Pamięciownik – co to za projekt?
Latem CAS rusza w Polskę z kolejnym projektem. To Pamięciownik – mobilny pawilon, który stanie się wystawą stałą, a jednocześnie miejscem prezentacji wspomnień mieszkańców miejscowości, w których Pamięciownk zawita.
- Zależało nam na tym, by opowiedzieć, czym jest archiwistyka społeczna oraz zachęcić jak najwięcej osób, by zaangażowały się w odkrywanie lokalnych historii. Chciałyśmy też pokazać, czym jest Centrum Archiwistyki Społecznej, a jest przestrzenią na to, by inni opowiadali swoją historię. I taki będzie Pamięciownik: będzie miejscem, w którym za pośrednictwem zdjęć, zapisanych karteczek lokalna społeczność opowie o sobie.
Pamięciownik to pawilon mobilny. Na jego zewnętrznych ścianach znajdziecie informacje o tym, czym jest archiwistyka społeczna. Środek pawilonu to miejsce, w którym będą powstawały wystawy, współtworzone przez mieszkańców i mieszkanki odwiedzanych przez Pamięciownik miejscowości, poświęcone ich historii. Pamięciownik to planowany na kilka lat projekt Centrum Archiwistyki Społecznej. Lato 2025 będzie czasem jego pierwszej odsłony. Każda z wystaw będzie inna ponieważ każdą będą tworzyć mieszkańcy miejscowości, do której zawita projekt. Przyjazd pawilonu do danej miejscowości poprzedzi także akcja promocyjna.
Kto może wziąć udział w projekcie Pamięciownik?
W tym roku organizatorki odwiedzą miejscowości do 50 tys. mieszkańców. Wszystkie, które chciałyby gościć Pamięciownik u siebie mogą zgłosić się do projektu na stronie jemu poświęconej i wypełnić formularz. Na podstawie takich zgłoszeń zostanie wybranych pięć miejscowości, które w lipcu-sierpniu odwiedzi Pamięciownik.
- W tym roku chcemy pochylić się nad miejscami, w których archiwum społeczne jeszcze nie istnieje lub dopiero się rozwija – mówi jedna z kuratorek. – W naszej bazie jest już przeszło 800 archiwów! Niektóre z nich rozwijają się naprawdę prężnie i są prawdziwymi instytucjami kultury!
Zgłoszenia do tegorocznego projektu Pamięciownik przyjmowane są do 21 stycznia 2025.
Co może trafić do archiwum społecznego?
Nasze rozmówczynie nie mają wątpliwości – osobiste pamiątki, historie – to wartościowe archiwalia! Dlaczego?
- Zależy nam na tym, by były to historie osobiste, prywatne. Takie, które być może wydają się nieistotne. Ale, gdy te zdjęcie, wspomnienia pojawią si na wystawie, będzie możliwość połączenia ich nicią, która pokaże, jak bardzo te osoby, wydarzenia, miejsca są ze sobą związane. Mamy nadzieję, że ludzie zauważą wówczas, iż tworzą większą całość, a ich historia jest ważna dla historii całej miejscowości. Może wspomnienia ze szkoły, z pierwszych randek pod pomnikiem to część większej układanki, tworzącej tożsamość miejsca.
Gościniami Poranka były kuratorki „Pamięciownika”: Agata Bujnowska i Karolina Sakowicz z Centrum Archiwistyki Społecznej.
Ponadto w folkowym Poranku:
"Od adwentu do zapustów" wystawa w Rybniku
- Muzeum imienia ojca Emila Drobnego w Rybniku zaprasza na ekspozycję „Od adwentu do zapustów”. Świąteczno-karnawałowa wystawa to wyjątkowa podróż przez czas pełen zwyczajów i obrzędów. Ważnym dopełnieniem wystawy jest piernikarstwo i eksponaty związane z karnawałem miejskich elit w okresie międzywojennym. Wystawa została przygotowana ze zbiorów muzeów: w Rybniku, Gliwicach, Bytomiu i Raciborzu. Będzie dostępna dla zwiedzających do 4 marca bieżącego roku, czyli do wtorku zapustnego, ostatniego dnia karnawału, zwanego także ostatkami, śledzikiem, kusakami czy podkoziołkiem. Po Muzeum imienia ojca Emila Drobnego w Rybniku oprowadzała Patrycję Zisch kuratorka – Krystyna Kawa.
07:40 Dwojka 2025_01_18-08-11-09.mp3 Wystawa „Od adwentu do zapustów” w rybnickim muzeum (Dwójka/Poranek Dwójki)
- W okresie od XVII do połowy XIX wieku dawna zachodnia Galicja mierzyła się z trzema klęskami żywnościowymi. Głód był ogromny. Zwiększyła się wówczas umieralność, zmniejszyła liczba poczęć, ceny szły w górę, nie było rąk do pracy. Jak to możliwe, że chociaż to chłopi byli producentami żywności, to właśnie oni najmocniej cierpieli niedostatek? Z Piotrem Miodunką, autorem książki „Chłopi południowej Małopolski wobec kryzysów żywnościowych od XVII do połowy XIX wieku" rozmawiałą Magdalena Zbylut-Wiśniewska.
10:20 Dwojka 2025_01_18-08-30-47.mp3 Piotr Miodunka o książce „Chłopi południowej Małopolski wobec kryzysów żywnościowych od XVII do połowy XIX wieku" (Dwójka/Poranek Dwójki)
Einar Selvik
- Norweski zespół Wardruna swoją popularnością dawno przekroczył granicę sceny muzyki świata. Wywodząca się z black metalu grupa, od początku działająca pod przewodnictwem niezwykłego wokalisty, kompozytora i multiinstrumentalisty Einara Selvika, właśnie wydaje nową płytę. Jak mówi Einar Selvik, nieco przypadkiem jego muzyka została utożsamiona z „opowieściami o Wikingach” – w swoich piosenkach, hymnach, opowiada bowiem przede wszystkim o przyrodzie i naturze. 25 stycznia ukaże się album „Birna”, co w języku staronordyckim znaczy „niedźwiedzica”. 12 stycznia, w saloniku naszego radiowego Studia im. Agnieszki Osieckiej odbyła się rozmowa z liderem Wardruny. Mateuszowi Dobrowolskiemu artysta opowiedział o pomyśle na płytę oraz o dzieciństwie spędzonym wśród fiordów.
08:05 Dwojka 2025_01_18-09-12-55.mp3 Einar Selvik z Wrdruny opowiada o płycie "Birna" (Dwójka/Poranek Dwójki)
Słuchaliśmy:
7.08 Gerald Toto, Richard Bona, Lokua Kanza Kwalelo (4:16)
7.14 Østerlide Gjeterjenta (6:31)
7.25 Wowakin, Wesołe Mazurki z Pragi Przybywajcie Pastuszkowie (2:26)
7.29 Carl Maria von Weber, Arthur Stockel, Quatuor Hanson Kwintet klarnetowy B-dur Op. 34 cz. IV Rondo. Allegro (6:21)
7.36 Groupa, Mats Eden, Terje Isungset, Jonas Simonson Slängpolskor (4:30)
7.45 Harold Arlen, Cocomi (Arr. Haginomori for Flute and Piano) Let’s Fall in Love (3:11)
7.54 Tingvall Trio Tokyo Dance (4:33)
8.02 Heinrich Schutz Seilig sind die Toten op. 11 nr 23 SWV 391 (3:33)
8.06 Esbjorn Hazelius, Johan Hedin Fager som en ros (6:48)
8.20 Lautari Owijak Zapustny (3:07)
8.24 Josef Strauss, Slovak State Philharmonic Orchestra, dyr. Michael Dittrich Margherita, Op. 244: Polka Francaise (4:02)
8.30 Wardruna Hibjørnen (3:02)
8.42 Kapela Brodów Chodzony (4:02)
8.53 Flook Souter Creek (5:12)
9.08 Lhasa De Sela De cara a la pared (4:15)
9.20 Wardruna Himindotter (5:36)
9.27 Michał Barański Masovian Mantra (6:43)
9.40 Szaszcsavas Band A Szaszcsavasi Cigany Indulo (1:23)
9.49 Sam Lee Bushes and Briars (4:31)
9.54 Joni Mitchell Both Sides Now (4:33)
***
Tytuł audycji: folkowy Poranek Dwójki
Prowadziła: Aleksandra Stec
Data emisji: 18.01.2025
Godzina emisji: 9.30
