Užgavėnės obchodzone jest co roku na koniec zimy, siedem tygodni przed Wielkanocą. Najważniejszymi atrakcjami festiwalu są karnawały w maskach, gry i żarty, tradycyjna walka Kanapinisa z Lašininim, która oznacza zimę i wiosnę, spalenie Morė, ducha zimy i „wyganianie zimy z podwórka”. Uważano, że w dzień Zagavėņė nie należy pracować i należy dużo jeść, a tradycyjnymi kulinarnymi atrybutami święta są šiupiny, naleśniki i inne obfite dania.
Zapusty w skansenie w Rumszyszkach na Litwie
Užgavėnės obchodzone jest co roku na koniec zimy, siedem tygodni przed Wielkanocą. Najważniejszymi atrakcjami festiwalu są karnawały w maskach, gry i żarty, tradycyjna walka Kanapinisa z Lašininim, która oznacza zimę i wiosnę, spalenie Morė, ducha zimy i „wyganianie zimy z podwórka”. Uważano, że w dzień Zagavėņė nie należy pracować i należy dużo jeść, a tradycyjnymi kulinarnymi atrybutami święta są šiupiny, naleśniki i inne obfite dania. O takim obrzędzie, którym Litiwni żegnają się z okresem karnawału, posłuchaliśmy w audycji!
- Zimą, kiedy zazwyczaj większość prac gospodarskich i rolnych, była już ukończona, ludzie nie byli już tak bardzo zajęci, oddawali się więc zjadaniu mięsa z zapasów, wtedy zwykle organizowano wesela. A że w chrześcijaństwie na siedem tygodni przed Wielkanocą zaczyna się Wielki post, to ten czas zimowych zabaw należało odpowiednio pożegnać. Według tradycji w dzień Uzgavenes, Tłusty Wtorek, należało zjeść 12 posiłków, i to tłustych, takich jak wieprzowina, bliny, naleśniki, potrawka. Oznaczało to, że na dobre kończy się czas obfitości, a zaczyna surowy post, ale zanim się zacznie, to mamy jeść, tańczyć, bawić się, weselić. Dlatego symbolem tego święta są More, duch zimy, oraz Lasninis i Kanapinis, którzy toczą ze sobą walkę. Lasininis jest bardzo gruby, to symbol zimy, a Kanapinis, jest chudy i ma garb. Walkę wygrywa Kanapinis, no i to oznacza, że nadchodzi post opowiadała w audycji Aiste Lazauskiene z Litewskiego Muzeum Etnograficznego w Rumszyszkach.
- Co roku wybieramy główną maskę obchodów Uźgavenes, masek jest bardzo dużo, od Cyganki, Żyda, czarownicy, przez inne postacie, aż po zwierzeta, które są najstarszymi wzorami masek: mamy konia, niedźwiedza, żurawia, wilka, kozę. Maski są bardzo ważne. Ludzie chętnie je zakładają podczas obchodów, a obowiązkowo noszą je członkowie zespołów folklorystycznych, spotkać ich można w zagrodzie żmudzkiej. Żmudź i zachodnia część Litwy to w ogóle bardzo ciekawy przykład, bo w tym regionie obrzęd ten był najbardziej popularny i obecny najdłużej. Jeszcze 50, a nawet 80 lat temu młodzi ludzie ponoć gromadnie chodzili poprzebierani, świętują Tłusty Wtorek, na dzień przed Popielcem - opowiadała Aiste Lazauskiene. Końcowym etapem święta jest spalenie kukły More, ducha zimy. Wszyscy wtedy skandują: "Zimo zimo, odejdź z naszego podwórka"(lit. Žiema, žiema, bėk iš kiemo!), i wspólnie śpiewać. Wszystko po to, żeby przepędzić zimę, a przywołać wiosnę.
Uzgavenes bardzo doceniają je folkloryści i ludzie związani z badaniem kultury ludowej, ale wszyscy się przy tym dobrze bawią – to bardzo wesołe, radosne święto, przy którym je się mnóstwo pyszności. To kumulacja wszystkiego, co kojarzymy z karnawałem: jedzenie, picie, taniec, żarty. Jest w tym wiele elementów wziętych z dawnych tradycji pogańskich, które były zapomniane, ale dzięki etnologom zostały odkryte na nowo i przywrócone.
W archiwalnym nagraniu etnografia Zofia Neymannowa przypomniała też zwyczaj ludowy o nazwie podkoziołek. Określa się tym mianem imprezę (zazwyczaj organizowaną w miejscu pracy – a jakżeby inaczej), urządzaną w ostatni wtorek karnawału. Pierwotnie PODKOZIOŁKIEM nazywano zabawę ludową, odbywającą się właśnie w ostatki, na której młodzież bawiła się za pieniądze dziewcząt i na której tańczono PODKOZIOŁKA. W zapusty (czyli ostatnie dni karnawału) chłopcy obwozili po wsi kukłę z kozimi rogami (na Kujawach „chodzono z kozą”) i wywabiali panny na zabawę. Na miejscu, na przykrytej białym obrusikiem beczce (także zwanej PODKOZIOŁKIEM) stawiano talerz, na który dziewczęta rzucały pieniądze dla grajków, składając w ten sposób „hołd” PODKOZIOŁKOWI - figurce stojącej przed muzykantami, przedstawiającej zwykle kozła, a w niektórych regionach –chłopca.
